Ο τόπος και οι χοροί του: «Γυναικείοι - Αδούλωτοι Κύπρου»

Ο ΤΟΠΟΣ ΚΑΙ ΟΙ ΧΟΡΟΙ ΤΟΥ
Ένα οδοιπορικό στην ελληνική παράδοση

ΚΥΠΡΟΣ: ΓΥΝΑΙΚΕΙΟΙ – ΑΔΟΥΛΩΤΟΙ ΚΥΠΡΟΥ

Οι γυναικείοι – αδούλωτοι χοροί της Κύπρου είναι ντροπαλοί και συνεσταλμένοι, υποδεικνύοντας έτσι τις θηλυκές αρετές και την σεμνότητα.

ΠΡΟΕΛΕΥΣΗ

Το κυριότερο χαρακτηριστικό των κυπριακών χορών είναι ότι οι άντρες χορεύουν χωριστά από τις γυναίκες. Μοναδικό είναι το γεγονός πως δεν υπάρχουν καθόλου μικτοί χοροί. Αυτό συνέβαινε λόγω των αυστηρών ηθών, που επικρατούσαν την τότε εποχή. Θεωρούνταν ανήθικο η γυναίκα να χορεύει με κουνήματα του κορμιού, κτυπήματα των ποδιών και κροταλίσματα των δακτύλων. Εξάλλου, λόγω της πολύτιμης γεωγραφικής θέσης της Κύπρου, οι κάτοικοί της δέχονταν επιδρομές από διάφορους πειρατές, οι οποίοι αιχμαλώτιζαν τις γυναίκες και ύστερα τις πουλούσαν στα σκλαβοπάζαρα. Γι΄ αυτό οι άντρες, για να τις προστατεύσουν, τις απομόνωναν στα σπίτια με εσωτερικές αυλές και ψηλούς τοίχους γύρω-γύρω, ώστε να μην είναι θεατές από τους περαστικούς, στοιχείο που μπορεί κάποιος επισκέπτης στην Κύπρο να το διαπιστώσει.

Οι πιο βασικοί και χαρακτηριστικοί χοροί της Κύπρου είναι οι αντικριστοί ή καρ(τ)σιλαμά(δ)ες από την τούρκικη λέξη «καρτσί» που σημαίνει αντίκρυ. Αποτελούνται από μια σειρά χορούς με μικρές διαφορές από περιοχή σε περιοχή και από ζευγάρι σε ζευγάρι και εκτελούνται αυστηρά με την σειρά τους (1ος, 2ος, 3ος, 4ος, 5ος ή Μπάλος).

ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ

Επειδή οι γυναίκες κατά κανόνα ασχολούνταν με τις οικιακές εργασίες, το κέντημα το ράψιμο, το μεγάλωμα των παιδιών, δημιούργησαν μια ιδιαίτερη ψυχολογία και στους χορούς τους, που είναι ντροπαλοί και συνεσταλμένοι, υποδεικνύοντας έτσι τις θηλυκές αρετές τους. Γι αυτό το λόγο χαρακτηρίζονται για την σεμνότητα που τους διακρίνει. Στον χορό ήταν στητές και καμαρωτές, αλλά χαμηλοβλεπούσες προς αποφυγή ανταλλαγής ματιών με το αντίθετο φύλο, αφού τα αυστηρά ήθη και ο κοινωνικός περίγυρος μπορούσε να κατακρίνει το κάθε τι που προκαλούσε, ακόμα και να στιγματίσει με κακό μάτι.

Χόρευαν τον καρτσιλαμά σε τέσσερις φάσεις, ήρεμα και σοβαρά σε μικρό, περιορισμένο χώρο. Στον 1^ο και 4^ο  τα χέρια παίρνουν διάφορες θέσεις με αντισταθμιστικές κινήσεις ισορροπίας, ρυθμικά και χαριτωμένα (σημειώνεται εδώ η πιθανή επίδραση από Καππαδοκικούς χορούς τελετουργίας, δεδομένης της μαζικής καθοδου προσφύγων από την Καππαδοκία). Ο 2^ος λέγεται και χορός της κόξας (της μέσης). Αυτό γιατί πότε το ένα και πότε το άλλο χέρι ακουμπάει στη μέση. Ο 3^ος λέγεται και μαντηλού(δ)ι (μαντήλι) ή και χορός του αντρογύνου, κατά τον οποίο η κάθε κοπέλα κρατά με τα δυο χέρια το μαντήλι τεντωμένο. Σειρά μετά τους τέσσερις καρτσιλαμάδες παίρνει ο συρτός, κατά τον οποίο πρώτα χορεύει η μια κοπέλα και η άλλη την βοηθά κρατώντας της το μαντήλι και μετά αλλάζουν θέση για να χορέψει η άλλη. Γενικά, στα πατήματα ο 1^ος ταιριάζει με τον 4^ο και ο 2^ος με τον 3^ο και το συρτό.

Πηγές: http://eknadance.cyprusnet.gr/
https://www.youtube.com/watch?v=x1OQt1pZmn8